باغ گياهشناسي مكاني است كه در آن مجموعه اي از گياهان بومي و غير بومي در فضاي باز و در گلخانه ها كشت مي شوند و نقش مهمي  در زمينه های مختلف تحقيقاتي از جمله علوم گياهي و باغباني ، آموزش عمومي و آشنا ساختن مردم به اهميت گياهان و لزوم حفاظت از آنها بر عهده دارند. به علاوه باغ گياهشناسي به عنوان ذخيره ژنتيكي گياهان در معرض خطر انقراض مورداستفاده قرار    می گیرد. در باغهاي گياهشناسي امكانات لازم براي مطالعه و تحقيق درباره تنوع زيستي وحفاظت از آنها فراهم مي‌باشد. با بهره گيري از روش هاي مختلف علمي، امكان شناخت گونه‌هاي گياهي كشور فراهم گشته و محدوده پراكنش آنها تعيين مي‌گردد. تحقيق در زمينه روش هاي تكثير و پرورش گونه‌هاي با ارزش از نظر حفاظتي و اقتصادي از موضوعات ديگري است كه در باغهاي گياهشناسي به آن پرداخته مي شود.

 عمليات اجرايي باغ گياهشناسي ملي ايران در سال 1347 با واگذاري قطعه زميني از مراتع ملي شده در اراضي چيتگر واقع در كنار اتوبان تهران-كرج آغاز گرديده و مراحل نهائي خود را طي مي كند. مساحت باغ حدود 145 هكتار مي‌باشد. ارتفاع آن از سطح دريا 1320 متر بوده و داراي آب و هواي نيمه خشك و ميزان بارندگي متوسط ساليانه حدود 240 ميليمتر است. حداكثر دماي  هوا در ماههاي تير و مرداد به 43-42 درجه سانتيگراد و حداقل دماي هوا در زمستان به پائين تر از 10- درجه سانتيگراد  مي رسد.

طرح جامع باغ به نحوي پيش بيني گرديده است كه نشان دهنده الگويي از باغهاي ايران باشد. به اين منظور يك ميدان  در مركز باغ پيش بيني شده كه چهار بلوار درچهار جهت آن مي‌پيوندد.

قطعه نمايش گياهان زينتي باغ گياه شناسی ملي ايران از قديمی ترين قسمتهای باغ می باشد . اين قطعه با مساحت۶.۶ هكتار با اهداف زير احداث گرديد:
۱-وجود مجموعه ای از درختان و درختچه های منطقه مديترانه برای انجام تحقيقات باغبانی و گياهشناسی
۲-ايجاد زمينه آموزش برای بازديد کنندگان از باغ به منظور آشنايی با گياهان زينتي خارجي و انجام آزمايشات سازگاري روي گياهان و انتخاب و معرفي گياهان زينتي مناسب براي ايجاد فضاي سبز.

 
G1013_2_s.JPG
اين منطقه به سه بخش باغ صخره ای , آبشار و نمايشی تقسيم شده است که در زمينی تپه ماهوری واقع شده و سعی بر آن بوده که چشم اندازي طبيعی را منعکس کند. آبشار موجود در آن به ارتفاع ۸متر جلوه خاصی به آن بخشيده است و به درياچه مديترانه به وسعت ۲۵۰۰ متر مربع ريخته می شود که به منظور کاشت و نگهداری گياهان آبزی طراحی شده است. سنگهای استفاده شده در باغ صخره ای از كوههاي اطراف جمع آوري گرديده و پياده روها از سنگ لاشه طبيعي مي باشد. دره آبشار با قطعاتي از سنگهاي طبيعي در ابعاد مختلف به نحوي بسيار زيبا طراحي شده است و گياهان موجود در آن شامل انواعي از گياهان فصلي ودرختچه هاي زينتي مي باشد.
 
G1013_3_s.JPG

بخش نمايشي شامل ارقام متنوعي از گونه هاي درختي و درختچه اي مي باشد كه تعداد زيادي از آنها غير بومي بوده و از نهالستان Hillier انگلستان وارد باغ شده اند. پياده روهای اين قسمت بواسطه پرچينهايی از شمشاد نعنايی تفکيک شده اند. سيستم آبياری اين قسمت بارانی است و در برخی نقاط به شکل دستی آبياری می شود.

 
G1013_1_s.JPG

از درختان و درختچه های اين مجموعه می توان موارد زير را نام برد:
Arbutus unedo , Fraxinus pensylvanica , Gleditsia japonica , Magnolia veitchii , Abies cepholonica , Juniperus procumbens , Ulmus elegantissima , Zauschneria microphylla , Catapa ovata , Berberis lologensis , Exocorda giralldi , Poncirus trifuliata , Cotoneaster salisifalia , Cedrus sargentia
سعی بر آن است که در سالهای آينده علاوه بر حفظ و نگهداری گياهان اين مجموعه منحصر بفرد بر غنای گونه ای آن نيز افزوده شود.